Voorzitter, Haarlem scoort onverminderd hoog in de lijstjes van meest aantrekkelijke woonsteden. Haarlem ligt in een economisch sterke regio, heeft een mooie monumentale binnenstad met een divers winkelaanbod en ligt aan de rand van de duinen. Ook de voorzieningen zijn goed. We hebben goed onderhouden sportvelden, daar is echt een inhaalslag gedaan. Nog deze collegeperiode opent een nieuwe sporthal en een skatehal. We hebben ook mooie culturele voorzieningen. Eigenlijk allemaal best wel luxe. Het is goed leven in Haarlem. Het kan altijd beter voor iedereen maar mijn fractie wil zich bij deze begrotingsbehandeling vooral richten op de mensen voor wie het leven in Haarlem helemaal nog niet zo goed is, voor wie normale zaken die voor u en mij heel normaal zijn de grootste moeite kosten. De ChristenUnie wil voor deze mensen investeren in plekken van hoop.

Maar voordat ik dit verder uitwerk sta ik eerst stil bij enkele andere punten. En voorzitter dan kan mijn week nu al niet meer stuk nu de ChristenUnie dankzij onze feitelijke vragen over de Haarlemse schuld in de woorden van de VVD weer in genade is aangenomen en de VVD stopt met het boycotten van onze moties. Meneer de Jong hartelijk bedankt en ik zie uit naar een constructieve samenwerking en hopelijk zijn er vanavond wat moties van de ChristenUnie die ook op uw steun kunnen rekenen. Ik zal in ieder geval uw motie over Spaarndam Oost steunen, want Spaarndam hoort gewoon bij Haarlem.

Financiën

Dan de financiën. De schuld van Haarlem is nog steeds hoog. Ik heb de wethouder uitgedaagd om methoden te vinden op de schuld sneller te verlagen. Ik had niet gedacht dat de wethouder met dit resultaat terug zou komen. De schuld is op haast miraculeuze wijze met tientallen miljoenen euro verlaagd. Als ik inzoom hoe dat komt dan is het toch wat minder rooskleurig. Het komt bijvoorbeeld door uitgestelde investeringen en door de lage rentestand waardoor het college goedkoop kan lenen op de korte termijn. Als we de kortlopende vlottende schuld meetellen dan stijgt de Haarlemse schuld zelfs in 2017 Daarom leg ik opnieuw de uitdaging bij het college neer om te zoeken naar verdere verlaging van de schuld: vaste en vlottende schuld bij elkaar opgeteld. Wel complimenten voor de college dat de begroting zo sterk is verbeterd met nieuwe indicatoren die meer SMART zijn geformuleerd.

Ook mooi zijn de dalende woonlasten, maar voorzitter ondertussen hebben we onze afvalinzameling nog niet op orde. De woonlasten zouden structureel omlaag kunnen als het afvalbeheer duurzaam wordt. Dat vraagt een eenmalige investering maar verdient zichzelf voor de Haarlemse burgers terug. Waarom is wethouder Sikkema niet wat sneller met het uitvoeren van het Strategisch Afvalbeheerplan. Dat moet toch in 2017 kunnen in plaats van pas ergens in 2018. Ik overweeg nog een motie op dit punt.

Dan het sociaal domein: daar houden we geld over. Ondertussen hebben we in korte tijd twee regelingen voor gehandicapten gezien die in vergelijking met andere gemeenten uitermate karig bleken te zijn: de studietoeslag en de kinderopvangregeling voor ouders met een handicap. Het college is hard bezig de gemaakte fouten op deze dossiers te herstellen. Is het college bereid alle sociale regelingen door te lichten op opvallende uitschieters ten opzichte van andere gemeenten en de raad hierover te informeren? Graag hoor ik ook reactie op de dreigende stijging van de wachtlijsten in de jeugdzorg.

Na jarenlange groei is het aantal uitkeringen het afgelopen jaar gestabiliseerd. De instroom is spectaculair gedaald. Maar dit geldt helaas ook voor de uitstroom blijkt uit antwoorden op mijn technische vragen, wat gaat het college hieraan doen?

Voorzitter de ChristenUnie wil investeren in plekken van hoop. Ik zoom daarom nu in op een aantal groepen in onze samenleving die extra ondersteuning kunnen gebruiken.

Daklozen

Ik begin dan bij de grote groep daklozen in de stad. Onze opvanglocatie aan de Wilhelminastraat blijkt nog geen jaar na de opening veel te klein. Met spoed wil het college nu ook dagopvang in de Velserpoort gaan organiseren en regelingen versoberen. Zo wordt zelfs weer het recht op bed, bad en brood ter discussie gesteld voor mensen die niet uit de regio komen. Waarom vraag het college niet aan de minister om in te grijpen bij die regio’s die zich niet aan de afspraken houden?

Het college wil graag het sociaal domein transformeren. Bereiken we deze transformatie met het huidige uitvoeringsprogramma maatschappelijke opvang? Ik betwijfel het.

We proberen daklozen aan alle kanten te helpen, dat is goed, maar vertellen we niet te vaak wat wij denken dat ze moeten doen en is dat wel het beste? Is het niet beter als een dakloze zelf zijn leven weer op de rails krijgt? In Groot-Brittannië is een interessant onderzoek hiernaar gedaan. Dertien daklozen kregen 3000 pond dat ze naar eigen inzicht mochten besteden om hun leven te verbeteren. Dat leverde opmerkelijk goede resultaten op: na een paar maanden had meer dan de helft een dak boven het hoofd en een baan. Dat zette Beau van Erven Dorens aan het denken hij is vorig jaar in samenwerking met het Leger des Heils in Amsterdam “The Amsterdam Project” begonnen. 5 Amsterdamse daklozen worden een jaar met een RTL camera gevolgd en krijgen 10.000 euro vrij te besteden. Ze krijgen ook een adresboekje met hulpverleners die ze kunnen bellen voor advies, maar ze moeten verder alles zelf doen. Wat blijkt? Het werkt! Het geld wordt niet verbrast maar de daklozen zijn er juist heel zuinig op. Ze kopen noodzakelijke kleding, gaan autorijlessen nemen om de kans op werk te vergroten, gaan een studie volgen. Kortom: ze zijn heel gemotiveerd er wat van te maken. Doordat er even geen zorgen meer zijn ontstaat er een adempauze om aan de slag te gaan. De eindresultaten in Amsterdam moeten nog worden uitgezonden op TV maar de eerste afleveringen zijn net zo veelbelovend als de resultaten in Londen.

Zoiets zou in Haarlem toch ook moeten kunnen? Ik heb een rekensom gemaakt. De jaarlijkse kosten voor opvang in Haarlem zijn per cliënt nog exclusief begeleiding, verslavingszorg, etc. al meer dan die 10.000 euro. Mede omdat Sander van den Raadt erg van pilots houdt komt de ChristenUnie samen met Trots Haarlem met de motie “Project Haarlem – Eigen regie op toekomst voor daklozen”. Wij dagen het college uit om in 2017 met tenminste 5 daklozen een dergelijk traject te starten.

Verwarde personen

De tweede groep waar de ChristenUnie aandacht voor vraagt zijn de verwarde personen. Nu er bezuinigd is op de GGZ nemen de problemen toe. Ik richt mij vanavond op een klein onderdeel. Momenteel wordt het vervoer van verwarde personen voor zover ik weet grotendeels verzorgd door de politie. De politie heeft landelijk aangegeven van deze taak af te willen. Er is vanuit de Rijksbegroting 6 miljoen euro hiervoor beschikbaar gesteld als subsidie voor gemeenten. Per project mag maximaal 2 ton worden aangevraagd. Bijvoorbeeld voor een pilot met psycholances, speciaal voor dit doel ingerichte ambulances met psychiatrisch personeel. Is het college bereid een subsidie-aanvraag te doen voor onze regio? Dit kan tot 6 december met een herkansing in maart[1]. Ik overweeg nog een motie op dit punt.

Mantelzorgers

Een andere groep die aandacht verdient zijn de mantelzorgers. Het aantal overbelaste mantelzorgers is in 2015 in één jaar tijd 50% gegroeid, van 11% naar 16%. Ik zou zeggen: alle hens aan dek, dit laten we niet gebeuren! Maar nee, in de programmabegroting wordt de streefwaarde gewoon verhoogd van 9% in 2016 naar 15% in 2017. Voorzitter, zo kan ik ook mijn doelen halen! Helemaal erg vind ik het dat het vervolgens nog tot 2021 duurt voordat het college weer 11% als streefwaarde durft te noemen. Dat kan niet waar zijn: dan zijn een aantal dierbare familieleden van de huidige overbelaste mantelzorgers al overleden. Er is nu actie nodig. Vandaar mijn amendement “Minder overbelaste mantelzorgers” dat de streefwaarden voor alle komende jaren aanscherpt en het college vraagt bij de Kadernota met voorstellen te komen om deze streefwaarden te halen. Ik dien dit amendement samen met de SP in.

Dementie

Veel mantelzorgers zorgen voor iemand met dementie. Het aantal dementerenden in Haarlem zal tot 2040 met 50% groeien tot 3800 Haarlemmers. Hoe gaan wij zorgen dat deze mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen en kunnen participeren in het maatschappelijk leven? Veel gemeenten nemen al maatregelen en hebben zich uitgeroepen tot dementievriendelijke gemeente. Ze sturen bijvoorbeeld ambtenaren en zelfs collegeleden op cursus hoe mensen met mensen met dementie te herkennen en hoe met ze om te gaan. In mijn motie “Haarlem dementievriendelijk” vraag ik samen met GroenLinks en Trots Haarlem om een dergelijke aanpak ook in Haarlem. Ik heb samen met deze partijen ook een motie “Odensehuis voor zorgpauze Haarlemse mantelzorgers”. Odensehuizen zijn opgericht om mantelzorgers te ontlasten door het bieden van activiteiten en onderlinge respijtzorg. Een mooi initiatief uit de samenleving dat niet zonder de steun van de gemeente kan maar wel zorgt voor betere en goedkopere zorg. Echte plekken van hoop kunnen dit worden. Wethouder Botter gaf vorige week al aan het geweldig te vinden als er een Odensehuis in Haarlem zou komen. Ik daag de wethouder met mijn motie uit dit het komende half jaar serieus te onderzoeken.

Gehandicapten

Wat ik mis in de begroting is een budget voor een inclusieve samenleving. Waar andere gemeenten bezig zijn met een inclusieagenda n.a.v. het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap ligt er in Haarlem nog niets. De ChristenUnie heeft een initiatiefnota ingediend voor een toegankelijke stad. Waar blijft de reactie van het college. Is het college bereid deze week alsnog hiervoor alvast geld te reserveren in 2017? Ik overweeg nog een amendement op dit punt.

Blijverslening

Een andere randvoorwaarde dat mensen langer zelfstandig thuis kunnen wonen is dat hun woning hiervoor geschikt is. Hiervoor zijn vaak aanpassingen nodig die niet allemaal bekostigd kunnen worden uit de WMO. Niet iedereen heeft echter het geld voor handen om aanpassingen zelf te financieren. Tegelijk kunnen ouderen ook moeilijk een hypotheek krijgen. De oplossing hiervoor is de blijverslening een variant van de starterslening en de duurzaamheidslening die de gemeente Haarlem al aanbied. De Blijverslening vraagt een eenmalige bijdrage van de gemeente. Daarna kan het zichzelf bedruipen omdat de leningen ook weer worden terugbetaald. In mijn motie “Blijverslening voor langer thuis wonen in Haarlem” vraag ik het college daarom voor de Kadernota met een voorstel te komen voor de introductie van de Blijverslening.

Starters

Ondertussen komen starters in Haarlem nog steeds moeilijk aan een woning. Wanneer gaan er in Haarlem jongerencontracten aangeboden worden waarvoor de wet inmiddels is aangepast? De bouw komt weer op gang maar de vraag is nog groter. Er ligt een motie van de Actiepartij voor een deltaplan sociale woningbouw die ik van harte steun maar wat gaat het college doen om ook het aanbod van koopwoningen sneller te laten groeien? Is het college bereid nu er zoveel vraag is gronden versneld op de markt te zetten zoals langs de Amsterdamse Vaart?

Prostitutie

Een andere groep waar de ChristenUnie wil investeren in plekken van hoop zijn prostituees. Hoe gaat het met het uitstapprogramma? Het college zou ook de APV aanscherpen, we hebben vorig jaar al gesproken over de verhoging van de leeftijdsgrens. Het college zou toen snel met een voorstel komen, nog dit voorjaar. Inmiddels is het al weer bijna winter. Waar blijft het collegevoorstel, of moet ik toch met een initiatiefnota komen?

Vluchtelingen

We moeten werken aan de integratie van de vluchtelingen in Haarlem, ook dat hoort bij een inclusieve samenleving waar iedereen er bij hoort. Ik ben het niet eens met die partijen die vanavond spreken over massa immigratie maar niet kijken naar de verhalen van de mensen die alles hebben achtergelaten en hier naar toe zijn gekomen. We moeten de vluchtelingen een perspectief bieden. Door snel te werken aan scholing, werk en het leren van de Nederlandse taal helpen we deze mensen en de samenleving het beste. En daarnaast moeten we werken aan de voorbereiding op terugkeer want aan het eind van de asielprocedure zal niet iedereen in Nederland kunnen blijven. Ik zie daarom uit naar de behandeling van het sociaal programma statushouders.

Ex-gedetineerden

Zorgelijk vind ik dat we op de begroting maar 55.000 euro beschikbaar hebben voor de nazorg voor ex-gedetineerden. Is dat wel genoeg om de ruim 200 Haarlemmers die jaarlijks de gevangenis verlaten te helpen? Ik betwijfel het, en dat terwijl de kosten voor de samenleving veel hoger zijn als ex-gedetineerden hun leven niet op de rails krijgen. Is het college bereid de resultaten van het beleid voor ex-gedetineerden voor de kadernota te evalueren? Graag een toezegging want ik wil het aantal moties graag beperkt houden.

AED

Voorzitter, dan iets heel anders, je zal in Haarlem maar een hartstilstand krijgen. Als er binnen 6 minuten iemand aanwezig is met een AED dan wordt je overlevingskans met 25% verhoogd. Probleem is echter dat we in Haarlem nog niet genoeg AED’s hebben en dat er ook nog meer burgerhulpverleners nodig zijn die de AED’s kunnen bedienen. De Hartstichting streeft er naar dit in 2017 voor heel Nederland te realiseren. De gemeente kan dit stimuleren door mensen aan te moedigen een training te volgen en door samen met maatschappelijke organisaties te werken aan het plaatsen van extra AED’s in wijken waar er nog onvoldoende staan. Vandaar mijn motie “AED daar redt je levens mee” die ik samen met GroenLinks en Trots Haarlem indien.

Duurzaamheid

Voorzitter, er is meer ambitie nodig op het gebied van duurzaamheid. Wat gaat het college doen om Haarlem echt klimaatneutraal te maken? Met de huidige plannen redden we het namelijk niet. Mooi dat er vanavond een aantal groene moties ligt die de ChristenUnie ook van harte heeft meegetekend maar welke extra acties gaat het college zelf ondernemen?

Wat dit betreft zijn de stilstaande windmolens in de Waarderpolder echt een vlag op een modderschuit. De ChristenUnie heeft de wethouder gevraagd opnieuw in gesprek te gaan maar in antwoord op mijn vragen wordt nu verwezen naar het standpunt van de provincie dat nieuwe molens alleen mogen als ze net zo hoog zijn als de huidige. We weten allemaal dat dit waarschijnlijk niet rendabel zal zijn en dat de provincie ten aanzien van windmolens onwerkbare eisen stelt. Is het college bereid zich aan te sluiten bij de rechtszaak die de gemeente Amsterdam is begonnen tegen de provincie?

Fiets en verkeersveiligheid

De ambities mogen ook omhoog voor het fietsbeleid. Ik heb een motie meegetekend die vraagt om een apart fietsbudget. Ik weet dat de wethouder tegen extra schotjes is maar met een afzonderlijk budget kunnen we scherper prioriteren en kansen grijpen om echt een sprong vooruit te maken met het fietsbeleid. Wat gaat het college doen om Haarlem beste fietsstad van Nederland te maken.

Zorgelijk vind ik het verkeersveiligheidsbeleid. In vorige programma begrotingen werd nog gesproken over de aanpak van black-spots. Dit is een aantal jaar niet gebeurd. Inmiddels is het in deze begroting helemaal verdwenen terwijl het aantal verkeersslachtoffers juist is toegenomen. Recent was er het tragische ongeval op de Schipholweg.  Wat gaat het college concreet doen om de oversteek van drukke verkeersaders als Schipholweg en Westelijke Randweg veiliger te maken voor voetgangers en fietsers?

Spaarnwoude

De ChristenUnie is teleurgesteld dat Recreatieschap Spaarnwoude in 2017 nog steeds een kleine 1 miljoen euro verlies zal draaien. Wat hadden we voor mooie dingen voor de stad kunnen doen voor dit geld! Waar is de ambitie van de wethouder om het tekort van Spaarnwoude snel op te lossen door te bezuinigen en door meer inkomsten te genereren? Gaat de wethouder 15 december met haar vuist op tafel slaan?                  

Afronding

Voorzitter, bij de installatie van de burgemeester sprak ik al over de oproep van de profeet Jeremia die het joodse volk opriep zich in te zetten voor de bloei, voor het goede voor de stad, een stad notabene waar ze in ballingschap waren. De kern van deze tekst gaat erom dat je eerst het goede zoekt voor de ander, en dat dit uiteindelijk ook goed is voor jezelf, maar wel in die volgorde. Ik wens het college veel zegen het komend jaar bij het zoeken van het goede voor de stad.