Vlak voor de zomer sprak de gemeenteraad over de kaders voor de begroting voor 2021. Normaal gesproken gebeurt dit aan de hand van een uitgebreide kadernota. De gemeenteraad kan dan aangeven welke zaken ze anders wil en dan maakt het college op basis daarvan de begroting die dan in november door de gemeenteraad wordt vastgesteld.

Dit jaar is door de Corona crisis echter alles onzeker. De gemeente heeft voor miljoenen moeten bijspringen voor bijvoorbeeld de cultuursector en voor sportverenigingen. Ook zijn er veel kosten gemaakt voor nooduitkeringen. Deze kosten zullen voor een belangrijk deel door het Rijk worden vergoed, maar hoeveel precies, dat is nog onduidelijk.

Daarom had het maken van een Kadernota op dit moment geen zin. De gemeenteraad sprak dit keer alleen een kaderbrief van het college met een klein aantal voorstellen. Deze voorstellen zijn echter wel omvangrijk. De discussie ging vooral over de voorgenomen miljoenen bezuinigingen op de jeugdzorg en de WMO en over de afvalstoffenheffing.

Afvalstoffenheffing

Momenteel kent Haarlem voor de afvalstoffenheffing, net zoals het overgrote deel van de gemeenten in Nederland, twee tarieven. Een tarief voor eenpersoonshuishoudens en een tarief voor meerpersoonshuishoudens. Een raadsmeerderheid wil dit echter veranderen. Er zou een apart tarief moeten komen voor 1-, 2-, 3- en 4 of meerpersoonshuishoudens. Hierdoor zouden 1- en 2-persoonshuishoudens wat goedkoper uit zijn, 3-persoonshuishoudens ongeveer hetzelfde betalen en zouden 4 of meerpersoonshuishoudens fors meer moeten gaan betalen. De gedachte van een aantal partijen is dat dit eerlijker is omdat grotere huishoudens meer afval zouden produceren.

Frank Visser: “Dit klopt echter niet. Kinderen produceren minder afval dan volwassenen en veel belangrijker is hoe het afval wordt gescheiden. Wij hebben als gezin met drie kinderen bijvoorbeeld nog geen 20 liter restafval per week. De rest van het afval wordt gescheiden ingezameld. Er zijn echter genoeg kleinere huishoudens die drie keer per week een 50 literzak in de restafvalcontainer doen”. De ChristenUnie pleit daarom voor het zogenaamde Diftar systeem. “Dan betaal je voor de hoeveelheid restafval. Zo beloon je mensen die hun afval goed scheiden. Zo’n 100 gemeenten doen dit al en dit werkt heel goed. Het afval wordt veel beter gescheiden en kan daardoor hoogwaardiger worden gerecycled”.

Een motie van de ChristenUnie om het voorstel van tafel te halen kreeg helaas geen meerderheid. Alleen SP en OPHaarlem steunden de motie De ChristenUnie hoopt dat een aantal partijen nog van gedachten zullen veranderen. “Dit voorstel zal als het niet wordt ingetrokken of gewijzigd met name grote impact hebben voor de lagere inkomens. Een lastenverhoging van bijna 10 euro per maand tikt voor hen aan”.

Jeugdzorg en WMO

Een lastig vraagstuk zijn de kosten voor de jeugdzorg en de WMO. Deze stijgen jaarlijks met enkele miljoenen euro’s. Het college is daarom met een reeks voorstellen gekomen om hierop te besparen. Er zal in 2021 dan nog steeds meer geld beschikbaar zijn voor Jeugdzorg en WMO dan in 2020 maar de groei wordt geremd. Eén van de voorstellen is het instellen van een budgetplafond voor alle zorgverleners. De hoop is dat zij hierdoor kritischer zullen kijken naar de hoeveelheid zorg die zij verstrekken en efficiënter zullen gaan werken. Het risico is wel dat voor het eind van het jaar het plafond wordt bereikt. In dat geval zal eerst worden gekeken of een client bij een andere zorgverlener terecht kan. Het voorstel kan leiden tot wachtlijsten maar noodzakelijke zorg zal altijd worden verstrekt. De gemeenteraad heeft hiermee ingestemd maar wel pas na het aannemen van enkele moties die het college oproepen om de administratieve lasten te verlagen zodat zorgverleners een zo’n groot mogelijk deel van hun budget kunnen inzetten voor zorg.

Daarnaast is het college gekomen met 39 voorstellen om te bezuinigen op de Jeugdzorg en WMO. Het gaat dan bijvoorbeeld om de vraag welke zaken wel en niet verstrekt worden en de hoogte van eigen bijdragen. Net als de ChristenUnie had een groot deel van de raad moeite met deze lijst omdat de voorstellen nauwelijks onderbouwd waren. De gemeenteraad heeft daarom een amendement van de ChristenUnie aangenomen dat stelt dat het college alle maatregelen die zij voorzien had voor 2021 en 2022 nog niet mag invoeren maar eerst met een uitgewerkt voorstel naar de gemeenteraad moet komen. De raad is dankzij dit amendement alleen akkoord gegaan met een klein aantal maatregelen die al dit jaar worden ingevoerd. “De ChristenUnie snapt dat er maatregelen nodig zijn omdat de gemeente anders in het rood eindigt. Wij willen echter wel alle voorstellen goed kunnen beoordelen. Wij hebben daarom het college gevraagd om de voorstellen eerst verder uit te werken en dan dit najaar opnieuw voor te leggen aan de gemeenteraad”.

Oostpoort en Europaweg

Een derde voorstel van het college was om een grote subsidie aanvraag te doen bij het Rijk voor de zogenaamde impulsregeling. Dit is 1 miljard euro die beschikbaar is gesteld om woningbouwprojecgten vlot te trekken. Het Rijk is bereid om het onrendabele deel van plannen te bekostigen.

Voorwaarde is wel dat de gemeente zelf 50% bijdraagt, dat het om projecten gaat van meer dan 500 woningen, dat een substantieel deel van de woningen zal worden gebouwd in de sociale huursector en dat de aanvraag nog voor de zomervakantie wordt ingediend. Omdat Haarlem het afgelopen jaar veel plannen heeft uitgewerkt voor de zogenaamde ontwikkelzones en in deze plannen sprake is van circa 40% sociale huur heeft het college mogelijkheid gezien om voor twee grote projecten een aanvraag te doen. Dit gaat om de ontwikkeling van woningbouw rond de Europaweg en rond station Spaarnwoude (Oostpoort). De aanvraag van Haarlem bedraagt meer dan 10 miljoen euro. Over 3 maanden wordt al bekend of dit geld zal worden toegekend. Als dit lukt dan is het de bedoeling dat hiervoor de noodzakelijke herinrichting van de infrastructuur rond de woningbouwlocaties wordt bekostigd. Dit gaat dan om een fietstunnel bij station Spaarnwoude, een aanpassing van het Kegge Stastokviaduct zodat bij het station ruimte vrij komt voor woningbouw en om een herinrichting van de Europaweg.

De ChristenUnie is blij met de aanvraag van het college. Dit kan helpen om de grote woningnood in Haarlem aan te pakken. Wel heeft onze fractie gewezen op het feit dat in de ontwikkelvisie voor Oostpoort niet alleen sprake is van een fietstunnel onder het spoor maar ook van een tunnel voor hoogwaardig openbaar vervoer. Wij hebben daarom een motie ingediend om te kijken wat de meerkosten zijn als tegelijk ook de tunnel voor het openbaar vervoer wordt gebouwd en wat die kosten zouden zijn als dit pas later gebeurt. Onze fractie denkt namelijk dat het goedkoper is de tunnel in 1x voldoende breed te maken. De wethouder heeft toegezegd hier een quick scan naar te doen, daarom hebben wij de motie vervolgens ingetrokken.

Lees hieronder de bijdrage van de ChristenUnie, ons amendement en onze moties!

Debatbijdrage

Voorzitter, ik begin met de voortgangsrapportage. Begrijpelijk dat het college allemaal extra geld heeft uitgegeven ivm de Coronacrisis maar één punt viel mij toch wel op. Ik lees dat er maar liefst 70.000 euro is uitgegeven voor het aanpassen van sensoren voor werkplekregistratie om zo te kunnen sturen op de hoeveelheid mensen in een gebouw. Voorzitter, kennelijk waren er al dergelijke sensoren, dat vind ik al opmerkelijk. Maar waarom geld hieraan uitgeven? We hebben toch prima conciërges bij de ingang van dit gebouw zitten die dat in de gaten kunnen houden?

Om een financieel probleem met Spaarnelanden op te lossen worden er minder audits uitgevoerd en minder personeel om Spaanelanden te controleren. Is dit wel slim? Ook wordt budget voor groot onderhoud verlaagd. Dat lijkt mij niet budgetneutraal.

De ChristenUnie begrijp dat de investeringen die nu toch via de exploitatie lopen moeten worden gedekt. Ik ben echter minder gelukkig dat dit gebeurt via de reserve schuldbeheersing. Die reserve is immers bij mijn weten vooral bedoeld om boekhoudkundig zichtbaar te maken dat we onze schulden aflossen. Dat gebeurt nu dus voor ruim 2 miljoen euro niet. Wat gaat het college doen om beter te monitoren of investeringen wel echt investeringen zijn?

De ChristenUnie is blij met het noodfonds voor de Corona crisis. Prima dat organisatoren van evenementen reeds besteed geld niet hoeven terug te geven. Als er daar bovenop geld nodig is om organisaties in leven te houden zodat zij volgend jaar wel weer hun evenement kunnen organiseren: prima, maar de rest van het geld lijkt mij nuttiger besteed kunnen worden.

Sociaal maatschappelijk is nu ruim 600.000 gereserveerd . Dit gaat vooralsnog geheel naar de daklozenopvang maar het college stelt dat zo nodig ook gesubsidieerde welzijnsinstellingen met tekorten geholpen kunnen worden uit het noodfonds. Maar voorzitter, er zijn ook organisaties die van belang zijn voor de sociale basis die op dit moment nauwelijks subsidie te krijgen. Juist deze organisaties zijn vaak een soort sociale ondernemingen. Zij zien inkomsten wegvallen en kunnen daardoor continuïteitsproblemen krijgen. Is het college bereid ook hen te helpen als de nood aan de man is? Ik hoorde van één van deze organisaties dat ze het dit jaar dankzij de hulp van fondsen wel redden. Het echte probleem kan wel eens volgend jaar zijn als juist die fondsen minder ruimte zullen hebben als gevolg van de Corona crisis.

Voorzitter dan de kosten voor Jeugd en WMO. Waar vraagt het college mij over te stemmen? Ik zou het eigenlijk niet weten! Er wordt gesproken over budgetplafonds maar het enige wat ik uit de stukken kan afleiden is er dan risico is voor meer wachtlijsten en dat het in feiten alleen maar uitstel want vaak is er recht op zorg. Een mogelijk alternatief is prestatiebekostiging, maar op dat alternatief wordt totaal niet ingegaan.

Wel is er op de laatste pagina van de voortgangsrapportage een hele lijst kleine bezuinigingen in uiterst kleine lettertjes maar die optellen tot een groot bedrag. Maar al deze bezuinigingen worden totaal niet toegelicht. Hoe kunnen wij dan deze week hiermee instemmen? Het gaat om meer eigen bijdragen, herbeoordelen van het toedelen van scootmobiels, versobering van verhuiskostenregelingen, enzovoort, enzovoort. Een aantal kan de ChristenUnie wellicht best steunen, maar dan verwacht ik van het college meer onderbouwing! Ik heb daarom een amendement waarin het college de opdracht krijgt om de maatregelen uit te werken maar nog geen definitief akkoord krijgt.

En waar zijn de maatregelen die de oorzaken van de problemen weghalen. Zo is bij woonvoorzieningen een toename omdat er een gebrek is aan geschikte woningen om naar te verhuizen.  D66 had goede vragen over de governance in het sociaal domein. We moeten ook gesprek aangaan met huisartsen, rechters, etc.

De impulsregeling is de ChristenUnie wel heel blij mee. Het college probeert pro-actief subsidie van het Rijk binnen te hengelen voor de Europaweg en voor Oostpoort. Wel vraag ik mij af: gaat het het college lukken om de uitgaven voor de Europaweg te linken aan woningbouw wat toch een voorwaarde is voor het Rijk?

Ik maak mij wel zorgen dat bij Oostpoort nu volop wordt ingezet op een toerit voor auto’s naar het viaduct en een fiets- en voetgangerstunnel, maar dat ik niets lees over een tunnel voor het OV, die ook in de ontwikkelvisie Oostpoort staat naast de fietstunnel. Het lijkt mij veel duurder om 2x een tunnel onder het spoor te bouwen dan het in 1x goed te doen. Ik heb hierover een motie.

Veel investeringen schuiven weer door. Maar wat precies, dat is onduidelijk, maar die details volgen na de zomer dus dat wachten we maar af.

Voorzitter tenslotte de Kaderbrief. Het college stelt 4 vragen. Ik zal ze kort langsgaan.

Ja wij gaan akkoord dat de alle onzekerheden rond de coronacrisis allereerst afgedekt worden met behulp van de reserves. Wij stellen wel als voorwaarde dat het college voor de begroting een lijst structurele bezuinigingen uitwerkt zodat er voor de raad een menu kaart is waar we uit kunnen kiezen als wij het noodzakelijk vinden meer te bezuinigen dan het college voorstelt.

Ja, wij vinden het verantwoord om tijdelijk het weerstandsvermogen van de gemeente te verlagen tot maximaal het niveau van ‘ruim voldoende’? Maar wij stellen wel de voorwaarde dat de risico’s eerst zijn geactualiseerd aan de hand van de ontwikkelingen rond Corona. Want anders is het onverantwoord want dan mis je echt voldoende manoeuvreerruimte.

Over de WMO en de Jeugdzorg heb ik al gesproken. De ChristenUnie wenst de voorgestelde maatregelen nog niet meerjarig in te zetten. Wij zijn op dit moment alleen bereid in te stemmen met de maatregelen voor 2020 en verwachten van het college dit najaar een nadere uitwerking.

En tenslotte de tariefdifferentiatie in de afvalstoffenheffing. Dit vinden wij echt een slecht voorstel. Het betekent 100 euro extra voor gezinnen met 2 of meer kinderen. Dat is bizar! De reden om dit door te voeren is totaal niet onderbouwd. Met dit voorstel zou Haarlem voor gezinnen bijna 2x zo duur worden als bijvoorbeeld Amersfoort. De PvdA stelt zelfs voor te stoppen met de voorscheiding van plastic afval terwijl we daar net mee zijn gestart en de resultaten van nascheiding bij AEB nu niet bepaald goed zijn. Hoezo betrouwbare overheid?

Bovendien: we gaan ons hele afvalbeleid volgend jaar evalueren. We zouden dan ook spreken over het invoeren van een beloningssysteem voor mensen die hun afval goed scheiden zoals bijvoorbeeld Diftar. Waarom dan nu ineens dit voorstel? Wacht die evaluatie af en kom met een voorstel wat echt duurzaam en eerlijk is. Nu worden voor een paar euro belastingverlaging van de 1 en 2 persoonshuishoudens gezinnen geconfronteerd met een buitenproportionele stijging. Mijn fractie hoopt echt dat deze gemeenteraad dit voorstel naar de prullenbak zal verwijzen.

MOTIE Geen tariefdifferentiatie grotere huishoudens

De gemeenteraad van Haarlem in vergadering bijeen op 29 juni en 1 en 2 juli 2020,

In beraadslaging over de Kaderbrief 2021,

Overwegende dat:

• Het college op verzoek van de raad mogelijkheden voor tariefdifferentiatie op basis van huishoudensgrootte heeft uitgewerkt voor de afvalstoffenheffing (zie tabel);

• Met alternatief 1 de vier of meerpersoonshuishoudens (dus gezinnen met 2 of meer kinderen) in 2021 114 euro extra zouden moeten betalen per jaar en met alternatief 2 88 euro ten opzichte van 2020;
• Hier alleen twee persoonshuishoudens van profiteren (46 euro in alternatief 1 en 66 euro in alternatief 2) als we de 3 euro winst voor drie persoonshuishoudens in alternatief 2 buiten beschouwing laten;
• Met dit voorstel op geen enkele manier het scheiden van afval wordt beloond;
• De hoeveelheid afval over het algemeen niet recht evenredig is aan het aantal mensen in het huishouden. Zo maken gezinnen vaak gebruik van grootverpakkingen die verhoudingsgewijs minder verpakkingsmateriaal bevatten;
• Haarlem met dit voorstel solliciteert om komend jaar bovenaan het rijtje grootste lastenstijging te komen;
• Het college nog op basis van de resultaten van SPA zal komen met mogelijkheden voor een beloningssysteem voor mensen die afval goed scheiden en het niet logisch is om in het jaar daarvoor de hele systematiek te veranderen;

Verzoekt het college:

De verdere tariefdifferentiatie op basis van huishoudensgrootte voor de afvalstoffenheffing niet te verwerken in de Programmabegroting 2021-2024

En gaat over tot de orde van de dag.

Frank Visser, ChristenUnie
Frits Garretsen, SP

AMENDEMENT Efficiëntere WMO en Jeugdzorg zorgvuldig afwegen

De gemeenteraad van Haarlem in vergadering bijeen op 29 juni en 1 en 2 juli 2020,

In beraadslaging over de Voortgangsrapportage 2020,

Overwegende dat:

• In de voorgangsrapportage omvangrijke maatregelen worden voorgesteld op het gebied van WMO en Jeugdzorg om de groei van de bestedingen te kunnen remmen te weten een lijst van 39 versoberingsmaatregelen en het instellen van een budgetplafond;
• De lijst van 39 versoberingsmaatregelen zonder enige toelichting aan de raad is gepresenteerd en de opbrengst per maatregel niet is gespecificeerd;
• Een groot deel van deze maatregelen pas in 2021 en 2022 wordt doorgevoerd en daarom op dit moment nog geen instemming van de raad behoeft;
• Alternatieven voor een budgetplafond zoals prestatiebekostiging niet door het college zijn overwogen en de plussen en minnen van de verschillende opties niet aan de raad zijn voorgelegd;

Besluit

Besluitpunt 4 aan te passen zodat deze komt te luiden:

4. Ten aanzien van de kostenontwikkeling Jeugd en Wmo Alleen in te stemmen met de voorstellen voor 2020 en alleen voor dat jaar en het college de opdracht te geven de overige voorstellen nader uit te werken en te onderbouwen en daarbij tevens te zoeken naar andere maatregelen zoals verbeteren van de governance in het sociaal domein en het sneller beschikbaar maken van geschikte woningen om bijdragen aan woonvoorzieningen te kunnen beperken en deze maatregelen dit najaar voor te leggen aan de gemeenteraad.

En gaat over tot de orde van de dag.

Frank Visser, ChristenUnie
Gertjan Hulster, Actiepartij
Annemieke Kok, OPHaarlem

MOTIE Oostpoort ook OV-knoop

De gemeenteraad van Haarlem in vergadering bijeen op 29 juni en 1 en 2 juli 2020,

In beraadslaging over de Voortgangsrapportage 2020,

Overwegende dat:

• Het college voornemens is om uit de impulsregeling een bijdrage van € 7,88 miljoen te vragen ter dekking van 50% van de onrendabele top van de aanpassing van de toerist van het viaduct en de fiets- en voetgangerstunnel onder het spoor;
• In de ontwikkelvisie Oostpoort naast de fiets- en voetgangerstunnel ook (een ruimtelijke reservering voor) een tunnel voor HOV is opgenomen ten behoeve van een verbinding vanuit de Waarderpolder en Oostpoort richting Schalkwijk (zie afbeelding);
• Het goedkoper is om in één keer een tunnel te bouwen voor OV, fietsers en voetgangers dan in twee stappen;
• Voor de bouw van de tunnel medewerking van ProRail nodig is en ProRail sterk de voorkeur heeft voor het combineren van werkzaamheden omdat zo hinder voor reizigers kan worden beperkt en aannemers efficiënter kunnen worden ingezet;
• Het ook mogelijk is het deel van de tunnel voor het HOV alleen in ruwbouw te bouwen zodat de extra bouwkosten kunnen worden beperkt;

Verzoekt het college

• Te onderzoeken of het mogelijk is bij de bouw van de  fiets- en voetgangerstunnel gelijk de HOV-tunnel te realiseren, zo nodig alleen in ruwbouw, om zo op de totale bouwkosten te besparen en ten behoeve van een goede afweging door de gemeenteraad de kosten van de drie scenario’s (HOV-tunnel tegelijk bouwen, HOV-tunnel tegelijk in ruwbouw bouwen en HOV-tunnel pas later bouwen) in kaart te brengen;
• In overleg te gaan met Rijk en provincie over mogelijkheden om bij te dragen in de bekostiging van de HOV-tunnel (of de ruwbouw daarvan) in het kader van werk-met-werk maken bijvoorbeeld vanuit het budget voor MIRT A9 Rottepolderplein of provinciale budgetten voor OV-investeringen;
• In overleg te gaan met het bedrijfsleven in de Waarderpolder of zij willen bijdragen aan deze OV-verbinding zoals eerder ook is gebeurd met de fietsbrug bij de Industriehaven;

En gaat over tot de orde van de dag.

Frank Visser, ChristenUnie
Gertjan Hulser, Actiepartij

Bijlage:

Hieronder staat een uitsnede uit de kaart ontwikkelvisie Oostpoort. De stippellijn langs de Jan van Krimpenweg, Amsterdamsevaart en Prins Bernhardlaan is een “reservering lightrail”. Deze HOV-verbinding (kan ook HOV-bus zijn) gaat met een nieuwe tunnel onder het spoor door.