Senator Kees Vendrik (GroenLinks) heeft de afgelopen twee weken een groot aantal gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van alle fracties in de Haarlemse gemeenteraad. Uiteindelijk kwamen daar opnieuw de voorkeurscoalities uit die ook in de eerste verkenning al op tafel lagen. In willekeurige volgorde: 1. PvdA/GroenLinks/D66/VVD 2. PvdA/GroenLinks/D66/CDA/ChristenUnie/Actiepartij 3. PvdA/GroenLinks/D66/SP/Jouw Haarlem. Ook bleek opnieuw de voorkeur te liggen bij de optie met de ChristenUnie.

Er is in deze tweede ronde ook een hoofdlijnenakkoord geschreven door PvdA/GroenLinks/D66. De andere partijen is gevraagd hierop te reageren. De ChristenUnie heeft aangegeven de hoofdlijnen van het stuk te steunen en enthousiast te zijn over de daarin uitgesproken ambities voor verduurzaming, mobiliteit, wonen en het sociaal domein. Wij zagen in het stuk veel mogelijkheden om belangrijke punten uit ons verkiezingsprogramma te realiserne. Lastig punt bleef echter de verdeling van wethoudersposten. De ChristenUnie heeft aangegeven te beseffen dat wij een bescheiden positie zouden moeten innemen omdat wij slechts 1 zetel hebben. Wij hebben daarom een aantal voorstellen gedaan. Wij zouden graag meedoen met een deeltijd wethouder, zouden daarbij accepteren dat deze wethouder een kleinere portefeuille zou krijgen en waren bereid samen met het CDA in het college onze stem te delen zodat deze minder zwaar zou wegen dat de wethouders die in het college zouden komen namens de grote fracties.

Tijdens het laatste gesprek bleek dat D66 de eis had losgelaten om twee wethouders te mogen leveren. De eis dat CDA en ChristenUnie samen slechts één wethouder zouden mogen leveren bleek echter niet van tafel te zijn en werd nu ook gesteund door PvdA en GroenLinks. De voorstellen die de ChristenUnie heeft gedaan om de grote fracties tegemoet te komen bleken niet voldoende voor hen. We mochten meedoen aan de coalitie maar dan zou de CDA wethouder daarbij ons vertegenwoordigen in het college. De ChristenUnie-fractie heeft hier afgelopen weekend meerdere malen over vergaderd samen met het afdelingsbestuur en ook bij andere fracties in het land advies aangevraagd die ervaring hebben met deeltijdwethouders of juist met deelname zonder wethouder (waarbij een wethouder van een andere partij de ChristenUnie vertegenwoordigd). Deze adviezen waren eensluidend: als je geen wethouder mag leveren dan kun je beter proberen resultaat te boeken vanuit de gemeenteraad. Wij hebben er erg mee geworsteld maar alles afwegende hebben wij daarom besloten niet mee te doen aan de coalitie. 

Afgelopen donderdag is het resultaat van de tweede verkenningsronde besproken in de gemeenteraad. De komende weken gaan PvdA, GroenLinks, D66, CDA en Actiepartij onderhandelen over een nieuwe coalitie voor de komende vier jaar.

Lees hieronder de bijdrage van ons raadslid Frank Visser tijdens dit debat. In de bijlagen bij dit bericht staan de verschillende gespreksverslagen en brieven van de verkenner tijdens de 2e verkenningsronde.

Voorzitter, de ChristenUnie feliciteert PvdA, GroenLinks, D66, CDA en Actiepartij met hun voorgenomen coalitie.  De ChristenUnie denkt dat deze samenstelling van de coalitie goed aansluit bij de samenstelling van de Raad en een ambitieuze sociale en groene koers zal uitzetten.

Er ligt een mooi veelbelovend hoofdlijnenstuk, dat in zeer korte tijd is geschreven. Dat verdient complimenten. Maar ik vraag mij wel af: hadden we hier niet al ruim een maand geleden dit resultaat kunnen hebben? Gelukkig is met dit stuk wel veel verloren tijd ingehaald.

De ChristenUnie heeft natuurlijk een paar kanttekeningen, maar de richting en ambities van het hoofdlijnenstuk zijn goed. De nieuwe coalitie wil gaan voor een sociaal, groen en duurzaam beleid. Wij zijn benieuwd tot welke afspraken dit gaat leiden in het uiteindelijke coalitieakkoord en met welke financiële onderbouwing. We hopen onder meer op een ambitieus en concreet fiets en OV-programma, meer aandacht voor mantelzorgers, veel maatregelen voor een betere toegankelijkheid van de stad, inzet om zoveel mogelijk mensen uit de armoede te halen en last but not least een stevig bouwprogramma om de woningnood aan te pakken.

De ChristenUnie was ook bereid toe te treden tot de coalitie. We zijn tot twee keer toe heel dichtbij geweest, het laatst nog afgelopen weekend. Helaas is het anders gelopen. Dat is all-in the game, maar ik moet wel zeggen dat ik met gemengde gevoelens terugkijk op het proces van de afgelopen twee maanden. Het had anders kunnen lopen. Ik zou graag op een later moment met betrokken fracties nog eens door willen praten hierover onder het genot van een lekker drankje.

Mijn fractie betreurt het in ieder geval dat er na afloop van de eerste verkenningsronde, toen er zelfs al een informateur was benoemd en een coalitievoorkeur was uitgesproken die bij meerdere fracties akkoord was, ineens nieuwe eisen op tafel kwamen die in onze ogen veel eerder op tafel hadden moeten komen en ook eisen die tot op de dag van vandaag niet goed zijn onderbouwd. De verkenner noemde dit een conflict, zo heeft de ChristenUnie dat in ieder geval niet ervaren. Ik vond het wel een bijzondere gang van zaken.

De tweede verkenner heeft een flinke klus gehad. Ik wil dhr. Vendrik bedanken voor de vele uren die hij hier in korte tijd in heeft gestoken en complimenten dat hij ook het tempo er in heeft weten te houden. Resultaat was uiteindelijk dat toch weer dezelfde voorkeurscoalitie met de ChristenUnie in beeld kwam. Er is een groot beroep gedaan op mijn fractie. Dat vonden wij eervol en hebben wij zeer serieus genomen ook omdat wij enthousiast zijn over het hoofdlijnenstuk.

Wij hebben hier rond het weekend dan ook meerdere fractievergaderingen en vergaderingen met ons afdelingsbestuur over gehad. Voor de duidelijkheid: het ging ons niet om een poppetje in het college. Het ging ons wel om een volwaardige positie waarin je samen de lasten draagt en lusten hebt van de deelname. Tegelijk vonden wij dat wij ook bescheiden moesten zijn gezien het feit dat wij maar 1 zetel hebben en daar hebben we dan ook een aantal voorstellen voor gedaan.

Toen die voorstellen niet voldoende bleken te zijn voor minstens 1 van de andere beoogde coalitiepartijen hebben wij echt geworsteld of wij toch ook deel zouden nemen zonder wethouder. Uiteindelijk hebben wij besloten dit niet te doen omdat er te veel twijfels waren over deze constructie. Voor ons hebben zwaar de ervaringen in andere gemeenten met coalities met een mix van grote en kleine fracties gewogen. We hebben daarbij ook naar ervaringen van andere partijen dan de ChristenUnie gekeken. Wij constateren dat fracties die wij kennen die hebben deelgenomen zonder wethouder geen positieve ervaringen hebben. Daar staat tegenover dat wij positieve verhalen horen over colleges met deeltijdwethouders, die juist heel daadkrachtig zijn, want een deeltijdwethouder geeft zich vaak wel 100% of nog meer. Wij zien ook dat andere steden die zo groot zijn als Haarlem 6 of 7 wethouders hebben en Haarlem dit in het verleden had. Ook had Haarlem in het verleden een deeltijdwethouder van notabene D66, dhr. Jack v.d. Hoek, en ik heb nooit gehoord dat dit problemen gaf.

Kortom: wij denken dat wij een goed voorstel hebben gedaan waarin duidelijk een bescheiden positie was voor de twee kleinste coalitiepartijen. Wij vinden het stoer dat de Actiepartij wel heeft gekozen mee te doen zonder wethouder. We zullen over vier jaar zien hoe dit is bevallen.

Voorzitter, ik ben heel benieuwd hoe andere fracties de verkenningen hebben ervaren, maar mijn fractie heeft wel wat ideeën opgedaan om een volgende keer het proces te verbeteren. Misschien is het goed dat we daar nog eens met elkaar over doorspreken.

Nog 1 laatste punt: Ik zag in het voorstel aan de Actiepartij het voorstel dat zij mee mogen met werkbezoeken van wethouders. Ik zou dat voorstel graag willen verbreden tot de hele raad. Regelmatig voeren wethouders ideeën uit die vanuit oppositiepartijen komen. Het lijkt mij goed op dat soort momenten ook deze partijen te betrekken. Zo herinner ik mij dat mevrouw van Zetten ooit namens de gemeente een boom heeft geplant. Laten we daar vooral mee doorgaan, want samen besturen we deze stad.

Wij wensen de onderhandelaars veel wijsheid en hopen dat het nieuwe akkoord er nu snel zal komen. De ChristenUnie zal het nieuwe college constructief tegemoet treden zoals u van ons gewend bent, en kritisch zijn waar het moet.