Voorzitter, bij de behandeling van de begroting afgelopen najaar sprak de ChristenUnie over passie die er bij alle leden van deze Raad is voor onze mooie stad en dat zie ik ook vanavond weer. Ik sprak ook over het onvermogen dat we vaak voelen om problemen op te lossen en had het over de stemmen van hen die vaak niet gehoord worden of zich niet gehoord voelen: de jeugd, mensen met multi-problematiek, ex-gedetineerden, veteranen, mantelzorgers, vrijwilligers, mensen met een fysieke beperking en Haarlemse vrouwen die een abortus overwegen.

Voor de mantelzorgers heeft de ChristenUnie vandaag samen met het CDA de motie “Na drie jaar weer hoog tijd voor een compliment”. Wij blijven het proberen. We hebben in 2023 ruim 15 miljoen euro overgehouden en gaan dat deze week in de algemene reserve storten. Daar moet toch een klein bedrag vanaf kunnen voor dit gebaar naar al die vrijwilligers die hun naaste helpen en zo ook de zorgsector ontlasten? Het dictum luidt: “Uitvoering van een mantelzorgcompliment 2025 uit te werken voor Programmabegroting en dit te dekken uit de algemene reserve;” Voorzitter, als we extra geld hebben voor nachtcultuur, muurschilderingen, de kerstmarkt en dierenwelzijn dan moeten we toch ook voor mantelzorgers iets over hebben. Ik heb daarbij goede hoop want de PvdA zij zojuist dat er geld is voor incidentele uitgaven.

Voorzitter, ik had afgelopen jaar de lijst met mensen die vaak niet gehoord worden nog langer kunnen maken. Ik denk dat als we het Haarlem Panel zouden vragen of Haarlemmers zich altijd gehoord voelen dat we zouden schrikken van het antwoord. Maar wat nog zorgelijker is dat dit steeds dieper gaat richting onvrede, boosheid of zelfs afkeer van de samenleving. Dit kan allerlei oorzaken hebben: teleurstelling, onmacht, onrecht, stress, schaamte, zelfs gebeurtenissen uit het verleden.

De lontjes worden steeds korter. Mensen zijn steeds bozer lijkt het wel als er iets gebeurd waar ze het niet mee eens zijn. Bij verkiezingen zijn er steeds meer proteststemmen. Nieuw was dit keer dat er daags na de verkiezingen heuse demonstraties zijn geweest. Protesterende stemmers dus omdat anderen uit protest gestemd hebben…. Gelukkig waren er bij ons nog geen rellen zoals in andere landen. Maar het blijft opmerkelijk demonstraties terwijl er nog geen enkel politiek besluit is genomen.

Kennelijk is de samenleving zo verdeeld geraakt dat we ons massaal onmachtig voelen en dit vertalen in boosheid. Nog zo’n voorbeeld: mensen die ontevreden zijn met het klimaatbeleid, die vinden dat het beleid veel verder zou moeten gaan, voelen zich zo boos dat ze niet alleen het normale demonstratierecht gebruiken maar vinden dat het gerechtigd is om wegen te blokkeren. Voorzitter, dat is geen demonstreren maar eigenrichting. Het effect is alleen nog maar meer onbegrip want mensen die door deze blokkades worden gehinderd worden, u raad het al: boos.

Boosheid zie je ook steeds meer in de volksvertegenwoordiging. Dieptepunt vond ik afgelopen week het debat over de regeringsverklaring waarin de nieuwe premier van ons land geheel alleen stond door gekibbel in de coalitie. Maar ook in de oppositie leek het meer om afzetten tegen elkaar te gaan dan om een inhoudelijk debat. Hier in de raad gaat het meestal gelukkig nog wel goed maar ook hier raken de gemoederen wel eens verhit en loopt iemand wel eens boos weg.

Hoe voorkomen we dat? Vaak wordt als antwoord gegeven: democratische vernieuwing. Maar de discussie over het parkeerreferendum laat zien dat een referendum nu niet bepaald de oplossing is. Het kanaliseert onvrede maar haalt deze onvrede niet weg. De kloof wordt er eerder door vergroot dan dat bruggen worden geslagen. Het burgerberaad is al beter want er wordt een echt gesprek gevoerd. Maar nu al zie je discussie of het burgerberaad niet te veel gestuurd wordt. En je bereikt de mensen die er niet aan deelnemen niet. Het burgerberaad kan ook recept voor teleurstelling zijn als de Gemeenteraad toch iets anders beslist.

Wat helpt dan tegen boosheid? Een simpele zoekactie op internet geeft twee antwoorden; Allereerst: ontlading bijvoorbeeld door lichaamsbeweging. Je zou dus haast zeggen: zouden we als democratische vernieuwing in plaats van referenda, burgerberaden en inspraakavonden in een benauwd zaaltje geen hardloopuurtjes moeten organiseren met aansluitend een goed gesprek tussen bewoners en politiek? Ik ken een wethouder die deze combinatie zou moeten aanspreken….

Doet de ChristenUnie hier een groot pleidooi om te stoppen met boos te zijn. Nee voorzitter, boos zijn is niet verkeerd. Het laat zien dat iets je veel doet. Dat je geraakt bent. Het niet tonen van boosheid kan zelfs verkeerd zijn want dan kropt boosheid zich op. De bijbel zegt het zo mooi in Efeziers 4:26-27: “Als u boos wordt, zondig dan niet: laat de zon niet ondergaan over uw boosheid, geef de duivel geen kans”. Het gaat er dus niet om dat je niet boos mag worden maar om wat je vervolgens met je boosheid doet. In 1 korinthiers 13, een echte aanrader, het hoofdstuk van de liefde in de bijbel staat het nog mooier: de liefde laat zich niet boos maken. Hoe kunnen wij Haarlemmers helpen dat boosheid niet blijft sudderen of zelfs aanwakkeren?

Het tweede dat helpt is gebed en vergeving. Ik citeer hier niet de bijbel voorzitter, al had dat prima gekund, maar ik citeer Psychologie magazine. https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/zo-raak-je-je-woede-kwijt/ . Vergeving geeft nieuw perspectief. Het kijkt niet meer achterom maar vooruit. Ik denk dat wij er alles aan moeten doen om boosheid om te zetten in iets positiefs. Dat is allereerst een keuze voor iedereen persoonlijk, maar we kunnen als bestuur van deze stad anderen wel helpen. We moeten de verbinding zoeken met elkaar en met de Haarlemmers. Juist als politiek moeten we een voorbeeld in zijn, een alternatief bieden voor boosheid. Ja: verschillen van mening mogen duidelijk zijn, maar laten we ze niet uitvergroten. Laten we dus niet polariseren maar bruggen slaan.

Laten we samen proberen de Haarlemse samenleving hoop en perspectief te brengen. Dat betekent onrecht aanpakken en mensen grip geven op de toekomst. Want ook onzekerheid is een voedingsbron voor boosheid. Dat we met Haarlemse burgers praten over de onderliggende behoeften waarom mensen hier komen inspreken. En laten we het debat aangaan hoe we stress uit de samenleving kunnen verbannen.

Voorzitter, de ChristenUnie is blij met een aantal moties vanavond die inzetten op het brengen van hoop in Haarlem. Kleine initiatieven die Haarlem een beetje mooier maken. Deze zal de ChristenUnie van harte steunen. Als ik naar de grotere onderwerpen kijk dan is er één thema waar perspectief zeker nodig is. Dat is de jeugdzorg: er is hoop nodig voor de jongeren, de ouders én de zorgmedewerkers. De wachtlijsten zijn te lang en steeds meer jongeren raken diep in de problemen.

• In de motie eenvoudig enkelvoudig is meervoudig complex vragen wij samen met de VVD: De definitie “enkelvoudige zorg” in overleg met de partijen in perceel 1 en 2 uiterlijk per 1 oktober 2024 aan te passen zodat onderlinge samenwerking tussen vrijgevestigden weer mogelijk wordt, zij hun werk volgens de beroepscode kunnen blijven uitoefenen en de druk op perceel 1 wordt verlaagd
• In de motie Stop kopzorgen hoofdaannemers: Ieder zijn eigen plafond in perceel 2 vragen wij per direct in perceel 2 de budgetplafonds alleen nog maar te laten gelden per hulpverlener zodat (1) uitbesteding van een hoofdaannemer aan een onderaannemer van een deel van de zorg niet meer kan drukken op het eigen budgetplafond van de hoofdaannemer maar op het eigen budgetplafond van de onderaannemer (2) het totale budgetplafond voor alle zorgverleners gezamenlijk niet wijzigt;
• In de motie Sla een brug tussen perceel 1 en 2 voor efficiënte en effectieve jeugdzorg vragen wij samen met de VVD: Het nog dit jaar mogelijk te maken dat een behandelrelatie in perceel 2 kan worden gecontinueerd als voor een deel van de zorg inzet van perceel 1 nodig is, maar de rest van de zorg prima kan worden gecontinueerd in perceel 2; Hiertoe in overleg met de consortia in perceel 1 en de vrijgevestigde in perceel 2 samenwerkingsafspraken te maken om te zorgen dat wachtlijsten gedurende een lopende behandelrelatie worden voorkomen; 

Of we met alle jeugdzorgmoties vanavond de problemen oplossen: ik vrees het niet. Maar ik zou graag deze week samen met alle fracties in deze Raad eerste stappen van hoop willen zetten in dit lastige dossier.

Voordat ik afrond nog een paar punten over de kadernota:

• Vorig jaar had ik een motie over extra treinen tussen Haarlem en Alkmaar. Dat is komend jaar helaas niet mogelijk. De ChristenUnie houdt het geld voor het spoor graag beschikbaar. Gebruik het komende jaar om ook andere gemeenten te laten aanhaken en om NS te brengen te komen tot een goedkoper voorstel. Waarom zou er bijvoorbeeld op elke trein overdag een conducteur moeten zitten. Dat is niet nodig.
• We hebben een aantal moties van de VVD gesteund over Spaarnelanden. Volgens de ChristenUnie moet Spaarnelanden efficienter en moet de afvalstoffenheffing omlaag.
• Ook dienen wij de moties over speeltuinen van zowel PvdA als Trots mee in. Laten we werken aan een kindvriendelijke stad!
• Dan is er nog een goede motie van GroenLinks over laadpalen in parkeergarages voor bewoners die alleen maar in deze garages kunnen parkeren, maar daar nu niet kunnen laden. Wanneer komt het college trouwens met de uitwerking van de initiatiefnota van de ChristenUnie over laadkabels? Ik krijg regelmatig mails van mensen die willen weten wanneer ze bij de gemeente een kabelgoot kunnen aanvragen. Kan het college toezeggen dat het dit jaar nog komt?
• Wij maken ons zorgen over het geld dat nodig is voor bestrijden van rattenoverlast en de Japanse Duizendknoop. Moeten we niet veel harder ingrijpen juist om te zorgen dat we in de toekomst niet nog veel meer geld kwijt zijn?
• Wij delen de zorg van SP en Jouw Haarlem over het Spaarne Gasthuis. College zorg dat Haarlem een volwaardig ziekenhuis houdt en dat niet straks Hoofddorp er met de buit vandoor gaat.
• Complimenten dat het het college is gelukt om de kosten voor de bijstand te verlagen door meer mensen aan het werk te helpen. Zouden we zo’n aanpak niet ook moeten doen met de aanpak van schulden. Als er minder mensen zijn met schuldproblematiek zijn we als Haarlem uiteindelijk ook goedkoper uit.
• Haarlem staat er financieel gezien goed voor maar ook Haarlem loopt op het ravijn af. Niet zo diep als sommige andere gemeenten maar het blijft een gat, en dat terwijl we nog fors moeten investeren. Ik heb het vaker gevraagd maar helaas nog niets gezien: is het college bereid met een lijst mogelijke bezuinigingen te komen? Het antwoord van het college was steeds: alles wat we kunnen verwerken we al in de begroting. Maar voorzitter: landelijk maken ambtenaren ook elke verkiezingen weer lijstjes met mogelijke bezuinigingen en alle partijen kunnen daar uit putten. Moeten we dat ook niet eens aan onze ambtenaren vragen nu het ravijn in zicht is? Graag een reactie van de wethouder, ik overweeg anders een motie. (na een debat heeft de ChristenUnie deze motie ook ingediend)

Voorzitter, ik rond af met de afscheidswoorden van oud-minister Piet Adema afgelopen week in de Tweede Kamer. Hij citeerde uit de bijbel 2 timotheus 1 vers 7. Daar staat: Want God heeft ons niet gegeven een geest van lafhartigheid, maar van kracht, van liefde en van bezonnenheid.

Dit wens ik het college en de raadsleden toe: Wees moedig in je werk, niet laf. Heb de moed om op te staan, om tegendraads te zijn. Moed om verantwoordelijkheid te nemen ook al is dat niet altijd makkelijk. En wordt dat niet altijd begrepen. Doe dat met de kracht van je eigen verhaal de idealen waarmee je dit hoge ambt vervuld. En doe dat met liefde voor de medemens, de schepping, al het kwetsbare wat ons is toevertrouwd. En wees ook bezonnen, waai niet met elke wind mee, niet met elke hype, niet met elke oplossing die goed voelt, maar niet goed is. Wees niet boos. Maar houd koers met realisme, dichtbij de mensen en de leefomgeving om wie het gaat. Ik wens het college veel wijsheid en zegen bij het uitwerken van de begroting en zie dat dit najaar met vertrouwen tegemoet.

M O T I E Sla een brug tussen perceel 1 en 2 voor efficiënte en effectieve jeugdzorg

Deze motie hoort bij 3. Vaststellen Kadernota 2025, ingediend 8 juli 2024

De indieners stellen de raad voor om het volgende besluit te nemen: 

We stellen vast dat:

• Er sprake is van een harde knip tussen perceel 1 en perceel 2: Wanneer een jeugdige reeds goed wordt geholpen in perceel 2 maar aanvullende zorg nodig heeft vanuit perceel 1 moet de lopende behandelrelatie in perceel 2 worden gestopt zelfs als voor slechts een klein onderdeel zorg vanuit perceel 1 nodig is en de rest van de zorg zou kunnen worden gecontinueerd in perceel 2;

We overwegen dat:

• De jeugdige bij een overstap van perceel 2 naar perceel 1 een nieuwe behandelrelatie moet opbouwen wat extra tijd kost;
• Door de gedwongen overstap van perceel 2 naar perceel 1 discontinuïteit in zorg kan ontstaan vanwege de wachtlijsten en het ontbreken van (passend) overbruggingsaanbod in perceel 1 danwel door de gedwongen overstap in de tussentijd zorg (in afwachting van de wachtlijst) langer dan nodig moet worden gecontinueerd respectievelijk minder effectief is;
• Deze harde knip inefficiënt is en ook negatieve impact kan hebben op de resultaten van de zorg;
• Door een brug te slaan tussen perceel 1 en 2 de behandelcapaciteit kan worden vergroot omdat hiermee de druk op perceel 1 wordt verlaagd en de capaciteit van perceel 2 beter wordt benut;

We vragen het college om:

• Het nog dit jaar mogelijk te maken dat een behandelrelatie in perceel 2 kan worden gecontinueerd als voor een deel van de zorg inzet van perceel 1 nodig is, maar de rest van de zorg prima kan worden gecontinueerd in perceel 2;
• Hiertoe in overleg met de consortia in perceel 1 en de vrijgevestigde in perceel 2 samenwerkingsafspraken te maken om te zorgen dat wachtlijsten gedurende een lopende behandelrelatie worden voorkomen;

En gaat over tot de orde van de dag.

De volgende leden dienen dit voorstel in: 

Frank Visser, ChristenUnie

Robert-Jan Baars, VVD

M O T I E Stop kopzorgen hoofdaannemers: Ieder zijn eigen plafond in perceel 2

Deze motie hoort bij 3. Vaststellen Kadernota 2025, ingediend 8 juli 2024

De indieners stellen de raad voor om het volgende besluit te nemen: 

We stellen vast dat:

• Met de inkoop van perceel 2 er voortaan één regiehouder per cliënt is;
• Hierbij samenwerking tussen hulpverleners gebeurt via onderaannemerschap;
• Wordt gewerkt met budgetplafonds (bij p x q financiering);
• Het betrekken van een onderaannemer bij een behandeling drukt op het budget van de hoofdaannemer;

We overwegen dat:

• De hoofdaannemer met de huidige regels een dief van de eigen portemonnee is als een onderaannemer wordt ingeschakeld;
• Inzet van onderaannemers cruciaal is voor het verlenen van efficiënte en goede jeugdzorg omdat ook bij eenvoudige jeugdzorg vaak meerdere specialismes nodig zijn;
• Onderaannemers de zorg van de hoofdaannemers dus niet vervangen maar een aanvullend specialisme inbrengen waardoor de zorg verbeterd;
• Individuele budgetplafonds zonder overdracht tussen hoofd- en onderaannemer het probleem van het krimpende budgetplafond voor hoofdaannemers verhelpen zonder dat hoeft te worden gestopt met de sturing via budgetplafonds (het totale budgetplafond voor alle hulpverleners samen verandert niet);
• Dit knelpunt dus snel kan worden opgelost en los staat van de discussie over de hoogte van de budgetplafonds;

We vragen het college om:

• Per direct in perceel 2 de budgetplafonds alleen nog maar te laten gelden per hulpverlener zodat (1) uitbesteding van een hoofdaannemer aan een onderaannemer van een deel van de zorg niet meer kan drukken op het eigen budgetplafond van de hoofdaannemer maar op het eigen budgetplafond van de onderaannemer (2) het totale budgetplafond voor alle zorgverleners gezamenlijk niet wijzigt;

En gaat over tot de orde van de dag.

De volgende leden dienen dit voorstel in: 

Frank Visser, ChristenUnie

M O T I E Eenvoudig enkelvoudig is meervoudig complex

Deze motie hoort bij 3. Vaststellen Kadernota 2025, ingediend 8 juli 2024

De indieners stellen de raad voor om het volgende besluit te nemen: 

We stellen vast dat:

• Vrijgevestigden in de jeugdzorg (perceel 2) zich alleen nog maar bezig mogen houden met enkelvoudige jeugdzorg en perceel 1 verantwoordelijk is voor de complexe jeugdzorg;

We overwegen dat:

• Tijdens en na de aanbesteding er een voortdurende discussie is geweest over de definitie van enkelvoudige jeugdzorg;
• Voor zover bekend vooraf geen onderzoek is gedaan naar de consequenties van deze definitie en de risico’s daarvan;
• Door de gekozen definitie voor enkelvoudige zorg vrijgevestigde hulpverleners in perceel 2 sterk worden belemmerd in hun onderlinge samenwerking rond kinderen en jongeren en dit zelfs strijdig kan zijn met de beroepscode;
• Meervoudige jeugdzorg niet per definitie complexe jeugdzorg is en enkelvoudige jeugdzorg niet per definitie eenvoudige jeugdzorg is;
• Het onderscheid tussen enkelvoudige en complexe jeugdzorg dus een onhoudbare tegenstelling is;
• Meervoudige jeugdzorg tot de nieuwe aanbesteding al jaren werd uitgevoerd door vrijgevestigde hulpverleners in de jeugdzorg;
• Het college de raad nooit heeft gemeld dat er eventuele knelpunten waren bij de uitvoering van meervoudige jeugdzorg door vrijgevestigde hulpverleners en het daarom onduidelijk is waarom deze definitie is geïntroduceerd;
• Het college ook zelf erkent dat meervoudige jeugdzorg door vrijgevestigden mogelijk is gezien de mogelijkheid die wordt geboden voor onderaannemerschap;
• Perceel 1 de vraag momenteel niet aankan en de wachtlijsten sinds 1 januari 2023 zijn verdubbeld;
• Mede door deze wachtlijsten de problemen complexer worden waardoor de wachtlijsten nog verder oplopen;
• Perceel 2 nog wel behandelcapaciteit heeft maar deze nu besteed aan andere regio’s omdat zij in onze regio niet meer aan de bak komen, er zelfs praktijken dreigen te sluiten door de financiële onzekerheid;
• Volgens de brief van Jeugdhulp Zuid-Kennemerland IJmond aan Vereniging 0 tot 23 d.d. 20 juni 2024 het juridisch onmogelijk is om de definitie van enkelvoudige zorg te wijzigen;
• Deze stelling echter niet wordt onderbouwd;
• Dergelijke aanpassingen wel mogelijk lijken als alle betrokken partijen daarmee instemmen;

We vragen het college om:

• De definitie “enkelvoudige zorg” in overleg met de partijen in perceel 1 en 2 uiterlijk per 1 oktober 2024 aan te passen zodat onderlinge samenwerking tussen vrijgevestigden weer mogelijk wordt, zij hun werk volgens de beroepscode kunnen blijven uitoefenen en de druk op perceel 1 wordt verlaagd;

En gaat over tot de orde van de dag.

 De volgende leden dienen dit voorstel in: 

Frank Visser, ChristenUnie

Robert-Jan Baars, VVD

M O T I E Na drie jaar weer hoog tijd voor een compliment!

Deze motie hoort bij 3. Vaststellen Kadernota 2025, ingediend 8 juli 2024

De indieners stellen de raad voor om het volgende besluit te nemen: 

We stellen vast dat:

• In 2022 in Haarlem 21% van de mantelzorgers overbelast was, wat een forse toename was ten opzichte van 2021 (13%);
• In 2022 in Haarlem 3478 mantelzorgers waren ingeschreven bij Tandem terwijl dit in 2020 nog 3792 mantelzorgers waren en in 2018 nog ruim 4000 mantelzorgers;
• Mezzo schat dat in Haarlem een kleine 7000 inwoners langdurige en intensieve zorg verlenen ;
• Veel gemeenten een mantelzorgcompliment verstrekken als blijk van waardering en als middel om met meer mantelzorgers in contact te komen;
• Haarlem in het verleden structureel een mantelzorgcompliment verstrekte, maar nu alleen een slecht bezochte “Dag van de mantelzorger” aanbiedt naast het aanbod van collectieve en individuele ondersteuning en respijtvoorzieningen;
• In 2022 na een amendement van de Raad een eenmalig het mantelzorgcompliment is uitgevoerd en toen in totaal 3750 mantelzorgers een VVV bon ter waarde van € 50 hebben ontvangen (het totale budget was toen 200.000 euro, het overige bedrag is besteed aan onder andere drukwerk, portokosten en personele inzet);
• Het restant van de bestemming jaarrekening 2023 (ruim 15,5 miljoen euro) naar de algemene reserve gaat;

We overwegen dat:

• Ondersteuning iets vanzelfsprekends zou moeten zijn en dit wat anders is dan een jaarlijkse blijk van waardering;
• Mantelzorgers dagelijks bijdragen aan een gezonde, sociale en zorgzame stad;
• Met het eenmalige mantelzorgcompliment in 2022 meer mantelzorgers zijn bereikt dan dat er op dat moment waren ingeschreven bij Tandem;
• Als een dergelijke actie niet regelmatig herhaald wordt nieuwe mantelzorgers mogelijk niet in beeld komen;

We vragen het college om:

• Uitvoering van een mantelzorgcompliment 2025 uit te werken voor Programmabegroting en dit te dekken uit de algemene reserve;

En gaat over tot de orde van de dag.

De volgende leden dienen dit voorstel in:

Frank Visser, ChristenUnie

Ron Dreijer, CDA  

M O T I E  Longlist bezuinigingen en intensiveringen

Deze motie hoort bij 3. Vaststellen Kadernota 2025, ingediend 8 juli 2024

De indieners stellen de raad voor om het volgende besluit te nemen: 

We stellen vast dat:

• Haarlem net als andere gemeenten afloopt op een ravijn waarin de gemeente te maken krijgt met een structureel tekort op de begroting;
• Haarlem daarnaast een grote investeringsopgave heeft gezien de groei van de stad en de noodzakelijke vervangingsinvesteringen;

We overwegen dat:

• Ambtenaren zicht hebben op de mogelijke bezuinigingen in de begroting en de gevolgen daarvan en ook zicht op de wenselijke investeringen die nog geen plek hebben gekregen in het investeringsplan;
• Het landelijk gebruikelijk is dat regelmatig overzichten worden gemaakt met mogelijk bezuinigingen en intensiveringen zodat politieke partijen daaruit kunnen putten;

We vragen het college om:

• Voor de begroting ambtelijk een overzicht te laten maken van mogelijke bezuinigingen en intensiveringen zowel in de exploitatie als in het investeringsplan bovenop de door het college voorgestelde keuzes zodat de Raad desgewenst onderbouwd kan bijsturen bij het vaststellen van de Programmabegroting of het college opdracht kan geven specifieke opties nader uit te werken richting de Kadernota voor volgend jaar;

En gaat over tot de orde van de dag.

De volgende leden dienen dit voorstel in: 

Frank Visser, ChristenUnie

Eloy Aerssens, VVD