Arwen Scholten (Jouw Haarlem):

Voorzitter, ik ben Arwen Scholten, gemeenteraadslid namens Jouw Haarlem. Ik ben hier samen met twee collega raadsleden Eloy Aerssens van de VVD en Frank Visser van de ChristenUnie. Wij zijn aangewezen om hier vanavond de voltallige gemeenteraad van Haarlem te vertegenwoordigen. U bent ook allemaal gemeenteraadslid, en dat is precies de reden dat wij hier vanavond bij u op bezoek zijn. Wij zouden namelijk graag voortaan ook bij u aan tafel zitten.

Dat vraagt natuurlijk enige toelichting. Onze bijdrage bestaat drie blokken. Ik zal eerst stilstaan bij de aanleiding van ons bezoek, mijn collega Eloy Aerssens zal dit met wat cijfers onderbouwen en Frank Visser zal tenslotte ons concrete voorstel toelichten en uw vragen beantwoorden.

Voorzitter, wij zitten hier omdat wij het werk van de Vervoerregio en specifiek deze Regioraad heel belangrijk vinden. U beslist namelijk over de toekomst van het openbaar vervoer in de hele regio. Voor de bereikbaarheid van Haarlem is dit essentieel. Wij kunnen zeker gezien de grote woningbouwopgave niet zonder een aantrekkelijk hoogwaardig OV-net dat Haarlem verbindt met de regio. Daarom investeren wij ook samen met u en het Rijk tientallen miljoenen euro’s in verbetering van onze OV-knooppunten zoals Haarlem Nieuw Zuid.

Wij zitten hier omdat wij wel wat te zeggen hebben over de infrastructuur, maar feitelijk niets over bijvoorbeeld de dienstregeling en de tarieven. Daar beslist u immers over. Wij krijgen insprekers die een mening hebben over busroutes, die met klachten komen over de uitvoering, maar wij kunnen ze niet verder helpen. Wij missen de informatie om een goed antwoord te geven en we hebben geen invloed om zaken te veranderen. Voorzitter, dat knelt.

Directe aanleiding om hier vanavond in te spreken is het besluit van uw Regioraad om afgelopen zomer gratis tickets aan te bieden voor minima. Een mooi initiatief, complimenten. Wij waren echter verbaasd dat deze tickets niet beschikbaar waren voor onze inwoners. Iemand met een laag inkomen uit Hoofddorp kon wel gratis met de bus naar Haarlem maar iemand met een laag inkomen uit Haarlem kon niet gratis met de bus naar Hoofddorp. Komende zomer komt deze regeling er weer hebben wij gehoord, maar ook dan vallen Haarlemmers buiten de boot of beter gezegd de bus. Dat vinden wij niet eerlijk. Het rijksbudget voor de vervoerregio is immers ook bestemd voor vervoer in Haarlem. Waarom mogen Haarlemse minima dan niet meeprofiteren? Als wij aan tafel hadden gezeten toen deze regeling werd vastgesteld dan hadden wij onze vinger opgestoken en dan had dit besproken kunnen worden. Nu is dat helaas niet gebeurd.

Eloy Aerssens (VVD Haarlem)

Voorzitter, het gaat natuurlijk niet alleen om die minima-regeling. Waarom vindt de Haarlemse Gemeenteraad de Regioraad dan nog meer zo belangrijk dat wij aan tafel willen zitten? Dat komt omdat meer dan de helft van de bussen in Haarlem valt onder de vervoerregio. Dat worden er in de toekomst mogelijk meer als met de komst van het Bus Rapid Transit – netwerk bussen ook verder door gaan rijden richting Haarlem Noord, Velserbroek en IJmuiden. Juist de komende jaren worden over dit BRT-netwerk veel besluiten genomen hier in de Regioraad. Over routes, locaties van haltes, frequenties enzovoort. Daar willen wij als Gemeenteraad bij zijn want het gaat over de inrichting, de leefbaarheid, de verkeersveiligheid en de bereikbaarheid van onze stad. In een historische stad als Haarlem vraagt dit lastige keuzes. Haarlem bouwt de komende jaren 10.000 woningen en hanteert een lage parkeernorm. De meeste van deze woningen komen langs de routes van de lijnen van de vervoerregio. Dit zal leiden tot veel meer OV-reizigers. Wij hebben de vervoerregio dus keihard nodig!

Maar omgekeerd is Haarlem ook belangrijk voor de vervoerregio. Wij hebben even geteld. U gaat als Regioraad over de concessie Amstelland-Meerlanden. In de ochtendspits vertrekken er tussen 8 en 9 uur binnen deze concessie 208 bussen. Dat zijn alle streekbussen, spitsbussen, buurtbussen, schipholbussen en R-netbussen bij elkaar opgeteld. U bent als Regioraad verantwoordelijk voor deze bussen. Wist u dat van deze 208 bussen er 68 bussen in dat ene uur in Haarlem rijden? Elke 50 seconden vertrekt er in Haarlem een bus van de vervoerregio. Dat is precies 1/3 van het aantal bussen van de concessie.

Qua aantal reizigers is het aandeel van Haarlem waarschijnlijk nog groter want het gaat om de meest populaire bussen van de concessie namelijk de R-net lijnen. Lijn 300 rijdt standaard met gelede bussen en lijn 346 rijdt standaard met dubbeldekkers. Die tellen dus eigenlijk voor twee. U heeft ongetwijfeld meer cijfers maar wij schatten in dat misschien wel de helft van de reizigers in de concessie Amstelland-Meerlanden van of naar Haarlem reist. Haarlem is dus bepalend voor de businesscase van de hele concessie. Daarom vinden wij het onbegrijpelijk dat wij daar als Gemeenteraad van Haarlem niets over te zeggen hebben terwijl u als gemeenteraadsleden uit onder meer Uithoorn, Amstelveen en Purmerend wel beslist over onze bussen.

Frank Visser (ChristenUnie Haarlem)

Voorzitter, in Haarlem reed de eerste elektrische tram, de eerste trein en ja, met de Zuidtangent ook de eerste R-net bus in Nederland. Haarlem is de bakermat van het OV in Nederland. Deze erfenis willen wij hoog houden door actief te participeren in de vervoerregio. Wij hebben als gemeenteraad een brief gestuurd naar uw dagelijks bestuur. Dat heeft effect gehad. Er is afgesproken dat Haarlemse ambtenaren en de Haarlemse wethouder vaker worden betrokken bij overleggen. Dat is mooi en daar willen wij u en het dagelijks bestuur voor bedanken.

Het is voor ons als Gemeenteraad echter onvoldoende. Wij willen ook meepraten over ons openbaar vervoer. Wij zijn door de inwoners van Haarlem gekozen maar hebben over zo’n belangrijk onderwerp niets te zeggen terwijl raadsleden van andere gemeenten dat wel hebben. Dat is gek.

In de wet ligt vast welke gemeenten tot de vervoerregio behoren. Daar zit Haarlem niet bij. Volwaardig lid worden kan dus op dit moment niet. Wat willen wij dan wel? Wij zouden graag aan tafel zitten als deelnemer aan de Regioraad zonder stemrecht maar met spreekrecht en het recht om moties in te dienen. Wij noemen dat “agendalidmaatschap”. Juridisch kan dit gewoon. Het vraagt aanpassing van de regels over uw werkwijzen, maar dat is op te lossen. Wij sturen als dit geregeld is dan vanuit onze Gemeenteraad vaste vertegenwoordigers zoals u ook gewend bent vanuit uw eigen Gemeenteraad. U besluit dan nog steeds zonder ons omdat dat nu eenmaal juridisch zo is, maar wij zijn er dan tenminste wel bij.

Wij denken dat u daar als Regioraad ook zelf veel aan heeft. Wij kunnen veel kennis inbrengen over de wensen van Haarlemse reizigers. Ook zijn wij goed op de hoogte van de besluitvorming over de infrastructuur in Haarlem die ook bepalend is voor de vlotte doorstroming van de R-netbussen en kunnen dat inbrengen. Het zorgt omgekeerd ook dat wij meer kennis krijgen over de belangen van de vervoerregio en die kunnen meenemen naar onze Gemeenteraad. Dit voorkomt dat wij in Haarlem besluiten nemen waar u vanuit het oogpunt van de vervoerregio minder blij van wordt. En juist omdat 1/3 van de bussen van de concessie in Haarlem rijdt kunnen dit soort besluiten ook voor u cruciaal zijn.

Voorzitter, ik rond af. Namens alle 39 raadleden van de Haarlemse Gemeenteraad vraag ik u: laten we voortaan samen optrekken. Wij hopen dat u hier een paar extra stoelen voor wil bijzetten in deze zaal. Wij willen graag met u meedoen en samen met u bouwen aan verdere groei en verbetering van het openbaar vervoer. Wij zien uit naar uw besluit en hopen spoedig na de zomer te kunnen aanschuiven.

Naschrift over verschil Haarlem Noord en Haarlem Zuid:

Tijdens de bespreking hadden meerdere deelnemers van de Regioraad vragen over het verschil tussen Haarlem Noord en Haarlem Zuid. U vroeg daarbij waarom de gemeenteraad van Haarlem niet aanklopt bij de provincie. Wij zullen dit hieronder verduidelijken.

Allereerst gaat de provincie niet over de concessie Amstelland-Meerlanden. Dat is immers de vervoerregio. De provincie is wel de concessieverlener van de concessie Haarlem-IJmond. Daaronder valt de hele gemeente Haarlem. Maar dat betekent niet dat de bussen van de concessie Amstelland-Meerlanden overgenomen zouden kunnen worden door de concessie Haarlem-IJmond. Over de verdeling van de buslijnen zijn namelijk strikte afspraken gemaakt in beide concessies en tussen de concessieverleners.

Onder de concessie Haarlem-IJmond vallen alle bussen in Haarlem Noord, waaronder R-netlijn 385. In Haarlem Centrum, West, Oost en Zuid rijden daarnaast enkele bussen van de concessie Haarlem-IJmond (namelijk: lijn 73 en 3 naar Schalkwijk, lijn 2 naar Haarlem Oost, lijn 7, 8 en 14 naar Haarlem West, lijn 4 tussen Heemstede en Schalkwijk, lijn 80 tussen Amsterdam en Zandvoort en buurtbus 481 van Haarlem Ramplaankwartier naar Bloemendaal). 

Het overgrote deel van de bussen in Haarlem Centrum, Zuid en Oost betreft echter bussen van de concessie Amstelland-Meerlanden van de vervoerregio. Dit zijn de R-netbussen 255, 300, 340, 346 en 356. Al deze bussen rijden met een hoge frequentie terwijl de meeste bussen van de concessie Haarlem-IJmond in dit gebied een meer ontsluitende functie hebben en juist laagfrequent rijden.

In de concessie Haarlem-IJmond is opgenomen dat de concessie Amstelland-Meerlanden deze R-net bussen rijdt ondanks dat deze tot een andere concessie behoren. De concessiehouder van Haarlem-IJmond moet deze lijnen "gedogen" (een gebruikelijke constructie voor lijnen die concessiegrenzen passeren). In de concessie-afspraken voor Haarlem-IJmond is dan ook het uitgangspunt dat deze lijnen rijden. De grens ligt daarbij bij het station van Haarlem. De bussen van Amstelland-Meerlanden mogen niet verder rijden dan dit knooppunt.

Financieel gezien betekent dit: Het geld dat de vervoerregio vanuit het Rijk krijgt is mede bedoeld voor deze bussen in Haarlem. Haarlem kan hiervoor dus niet terecht bij de provincie maar is afhankelijk van de vervoerregio.

Een bijzonder geval is lijn 244. Deze is vlak voor corona gestart en reed tussen Haarlem Noord en Amsterdam Zuid. Deze bus was binnen een paar maanden een enorm succes maar is helaas nog steeds niet teruggekeerd. Over deze bus zijn toentertijd afzonderlijke afspraken gemaakt omdat deze in 2 concessiegebieden reed maar niet in de concessie was opgenomen. Haarlem ziet deze bus graag snel terugkeren.